عایق‌ها و روکش‌ها جزء اصلی‌ترین اجزای سیم و کابل‌ها هستند که علاوه بر محافظت از هسته سیم، نقش اساسی در انتقال ایمن جریان الکتریسیته و داده‌ها ایفا می‌کنند. انتخاب درست نوع عایق و روکش بستگی به شرایط محیطی، نوع استفاده، فشار، دما و سایر پارامترهای خاص دارد. در این مقاله به بررسی انواع عایق و روکش‌های سیم و کابل‌ها، ویژگی‌ها، و کاربردهای آن‌ها در زمینه‌های مختلف می‌پردازیم.
1.روکشPVC(پلی‌وینیل کلراید)
روکش PVC یکی از رایج‌ترین و متداول‌ترین انواع روکش‌ها برای سیم‌ها و کابل‌ها است. این نوع روکش دارای ویژگی‌های مهمی مانند مقاومت بالا در برابر آب، مواد شیمیایی، و حرارت متوسط است. روکش PVC به دلیل هزینه مناسب و مقاومت در برابر سایش و رطوبت، در بسیاری از کاربردهای خانگی، صنعتی و ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2.روکش XPLE(پلی‌اتیلن شبکه‌ای شده)
روکش XLPE یکی دیگر از گزینه‌های رایج در صنایع مختلف است. این روکش از پلی‌اتیلن شبکه‌ای شده ساخته شده و به دلیل ویژگی‌هایی مانند مقاومت بالا در برابر حرارت و قدرت عایق‌بندی خوب، برای کاربردهای فشار قوی و دمای بالا مناسب است. به همین دلیل، این نوع روکش در صنایع برق و انرژی و همچنین برای کابل‌های مورد استفاده در فضای باز کاربرد دارد.
3.روکش PU(پلی‌اورتان)
پلی‌اورتان یکی از مواد عالی برای روکش کابل‌هایی است که نیاز به انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر ضربه و سایش دارند. این نوع روکش بسیار مقاوم در برابر مواد شیمیایی و روغن‌ها است و به راحتی نمی‌شکند. به همین دلیل، از آن در صنایع خودروسازی، ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی به‌ویژه در شرایط سخت و محیط‌های بیرونی استفاده می‌شود.
4.روکش PE(پلی‌اتیلن)
پلی‌اتیلن (PE) یکی دیگر از مواد استفاده شده در روکش سیم و کابل‌ها است. این ماده به دلیل خواص عایق‌بندی خوب و مقاوم در برابر رطوبت، در بسیاری از کابل‌های مخابراتی، الکتریکی و کابل‌های زیرزمینی کاربرد دارد. همچنین، روکش PE دارای مقاومت مناسب در برابر اشعه UV است، که آن را برای استفاده در فضای باز مناسب می‌کند.
5.روکشTeflon(تفلون)
تفلون به عنوان یکی از بهترین مواد برای مقاومت در برابر حرارت و مواد شیمیایی شناخته می‌شود. این نوع روکش برای کابل‌هایی که نیاز به مقاومت در دماهای بسیار بالا و محیط‌های شیمیایی دشوار دارند، ایده‌آل است. به عنوان مثال، در صنایع هوافضا، نظامی و پزشکی از کابل‌های با روکش تفلون استفاده می‌شود.
6.روکشEPR (روکش ایپری)
EPR یک نوع لاستیک مصنوعی است که به طور گسترده در روکش کابل‌ها استفاده می‌شود. این ماده دارای ویژگی‌هایی مانند عایق‌بندی عالی، انعطاف‌پذیری بالا و مقاومت بسیار در برابر گرما و مواد شیمیایی است. روکش EPR به‌ویژه در کابل‌های فشار قوی و در محیط‌های سخت صنعتی به کار
7.روکشLSZH7 (هالوژن دود کم)
یا روکش هالوژن دود کم یک نوع خاص از مواد پوششی است که در ساخت کابل‌ها برای کاهش خطرات آتش‌سوزی و تولید دودهای سمی استفاده می‌شود. این روکش‌ها به‌ویژه در محیط‌هایی که ایمنی افراد از اهمیت بالایی برخوردار است، مانند بیمارستان‌ها، ایستگاه‌های مترو، مدارس، هتل‌ها و سایر ساختمان‌های عمومی حساس به کار می‌روند. ویژگی اصلی این نوع روکش‌ها این است که در هنگام آتش‌سوزی، دود بسیار کمی تولید می‌کنند و هیچ گاز هالوژنی (گازهای سمی مانند کلر، فلوئور یا برم) آزاد نمی‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود که خطر مسمومیت در مواقع آتش‌سوزی کاهش یابد و افراد بتوانند از محیط به‌طور ایمن خارج شوند.
علاوه بر مقاومت در برابر آتش، معمولاً مقاوم به سایش، مواد شیمیایی و آب هستند و به‌طور معمول در کابل‌های فیبر نوری، کابل‌های LSZH روکش‌های مخابراتی و کابل‌های شبکه برای محیط‌های حساس و پرجمعیت استفاده می‌شوند. این روکش‌ها به دلیل تولید نکردن دود یا گازهای سمی در صورت سوختن، به استانداردهای ایمنی بسیار بالایی دست یافته‌اند و در پروژه‌هایی که ایمنی حیاتی است، ترجیح داده می‌شوند.
عایق و روکش در سیم و کابل‌های برق
روکش PVC (پلی‌وینیل کلراید)
ویژگی‌ها:
– مقاومت در برابر آب، مواد شیمیایی و حرارت متوسط
– انعطاف‌پذیری بالا و مقرون‌به‌صرفه
کاربرد: روکش PVC برای کابل‌های برق خانگی و صنعتی با ولتاژ پایین (تا 600 ولت) استفاده می‌شود. این نوع روکش به دلیل مقاومت در برابر رطوبت و سایش، در سیستم‌های روشنایی، سیم‌های برق داخل ساختمان‌ها، و در پروژه‌های مسکونی و تجاری کوچک کاربرد دارد.
روکش XLPE (پلی‌اتیلن شبکه‌ای شده)
ویژگی‌ها:
– مقاومت بسیار بالا در برابر دماهای بالا (تا 90 درجه سانتی‌گراد)
– عایق‌بندی عالی و مقاوم در برابر مواد شیمیایی
کاربرد: کابل‌هایی که برای انتقال برق در محیط‌های صنعتی، نیروگاه‌ها و شبکه‌های فشار قوی نیاز به حفاظت بیشتری دارند، معمولاً از روکش XLPE استفاده می‌کنند. این روکش برای کابل‌های فشار قوی و سیستم‌های توزیع برق در صنایع مختلف، از جمله صنایع نفت، گاز و پتروشیمی کاربرد دارد.
کابل‌های مخابراتی و سیگنال: روکش PE (پلی‌اتیلن)
ویژگی‌ها:
– مقاوم در برابر رطوبت و اشعه UV
– مقاوم در برابر مواد شیمیایی و قدرت عایق‌بندی عالی
کاربرد: کابل‌های مخابراتی و سیگنال به‌ویژه در سیستم‌های زیرزمینی، شبکه‌های مخابراتی، اینترنت و کابل‌های مورد استفاده در فضای باز معمولاً با روکش PE پوشش داده می‌شوند. این روکش به دلیل مقاومت عالی در برابر رطوبت و تابش UV، انتخاب مناسبی برای کابل‌های مورد استفاده در محیط‌های بیرونی است.
کابل‌های فیبر نوری: روکش LSZH (Low Smoke Zero Halogen)
ویژگی‌ها:
– عدم تولید دود و هالوژن در صورت سوختن
– مقاوم در برابر حرارت و مواد شیمیایی
کاربرد: برای کابل‌های فیبر نوری که در محیط‌های داخلی، خصوصاً در فضاهای پرجمعیت و ساختمان‌های بلند استفاده می‌شوند، روکش LSZH بهترین گزینه است. این روکش به دلیل تولید نکردن دود و گازهای سمی در صورت آتش‌سوزی، بسیار ایمن است و در مناطق حساس مانند ایستگاه‌های مترو، بیمارستان‌ها و ادارات استفاده می‌شود.
کابل‌های فشار قوی و ضعیف: شیلد (Shielding) و زره‌دار بودن (Armored)
ویژگی‌ها:
– شیلد: حفاظت در برابر تداخل الکترومغناطیسی (EMI)
– زره‌دار: محافظت فیزیکی در برابر آسیب‌های مکانیکی
کاربرد: در کابل‌های فشار قوی و ضعیف، به‌ویژه آن‌هایی که در محیط‌های صنعتی و در زیر زمین نصب می‌شوند، از شیلد و زره برای محافظت از کابل در برابر تداخل الکترومغناطیسی و آسیب‌های مکانیکی استفاده می‌شود. کابل‌های شیلددار و زره‌دار برای انتقال برق و داده در نیروگاه‌ها، ایستگاه‌های برق، و پروژه‌های ساختمانی حساس مانند هتل‌ها، بیمارستان‌ها و کارخانه‌ها بسیار مناسب هستند.
کابل‌های کنترل و ابزار دقیق: روکش PVC و EPR
ویژگی‌ها:
– PVC: مقاوم در برابر سایش و مواد شیمیایی
– EPR: مقاوم در برابر گرما و مواد شیمیایی، انعطاف‌پذیر
کاربرد:کابل‌های کنترل و ابزار دقیق در صنایع مختلف از جمله اتوماسیون صنعتی، سیستم‌های هشدار و کنترل، و سیستم‌های الکتریکی که نیاز به دقت و کنترل بالا دارند، استفاده می‌شوند. این کابل‌ها معمولاً با روکش PVC یا EPR برای محافظت در برابر مواد شیمیایی و حرارت بالا پوشش داده می‌شوند.
کابل‌های صنعتی و دریایی: روکش PU و پلی‌اتیلن
ویژگی‌ها:
– PU: مقاومت بالا در برابر ضربه و سایش
– پلی‌اتیلن: مقاوم در برابر آب و رطوبت، دوام عالی
کاربرد: کابل‌های صنعتی و دریایی که در شرایط سخت محیطی، نظیر کارخانه‌ها، کشتی‌ها و صنایع دریایی به‌کار می‌روند، معمولاً از روکش‌های مقاوم در برابر سایش و آب مانند PU و پلی‌اتیلن استفاده می‌کنند. این کابل‌ها باید مقاومت بالایی در برابر شرایط محیطی سخت، دمای پایین و آب داشته باشند.
کابل‌های ساختمانی و پروژه‌های عمومی: روکش PVC و PE
ویژگی‌ها:
– PVC: مقاومت در برابر رطوبت و سایش
– PE: مقاوم در برابر اشعه UV و شرایط بیرونی
کاربرد: کابل‌های ساختمانی که برای تأمین برق، روشنایی و سیستم‌های گرمایشی در داخل و خارج ساختمان‌ها استفاده می‌شوند، معمولاً با روکش‌های PVC و PE پوشش داده می‌شوند. این کابل‌ها باید مقاومت خوبی در برابر شرایط بیرونی، فشار فیزیکی و رطوبت داشته باشند.
نتیجه‌گیری
انتخاب عایق و روکش مناسب برای سیم و کابل‌ها، بستگی به کاربرد خاص هر کابل، محیطی که در آن نصب می‌شود و نوع استفاده دارد. با توجه به گستره کاربردها از کابل‌های فشار قوی تا کابل‌های مخابراتی، کنترل و ابزار دقیق، انتخاب روکش و عایق صحیح می‌تواند عملکرد بهینه و طول عمر کابل‌ها را تضمین کند. انتخاب درست نه تنها به حفظ ایمنی کمک می‌کند، بلکه باعث کاهش هزینه‌های تعمیرات و نگهداری در بلندمدت می‌شود.
